In een serie artikelen spreken of portretteren we sporters en begeleiders over de invloed van topsport op de mentale gesteldheid. Voormalig toptennisster Kiki Bertens vertelt over omgaan met succes en externe druk. ‘Uit zelfbehoud sloot ik me altijd al een beetje af.’
‘Ik weet het nog goed, toen ik in 2019 het grote toernooi in Madrid won en ineens nummer vier van de wereld stond. Het werd een hype, ik was in één klap de beste Nederlandste tennisster ooit en titelkandidaat voor Roland Garros. De media-aandacht werd groter en groter. M’n telefoon explodeerde, eigenlijk al na die halve finale waarin ik van Sloane Stephens won. Ik was definitief tot de wereldtop gaan behoren.’
‘Uit zelfbehoud sloot ik me altijd al een beetje af. Ik las na wedstrijden niks terug: geen krantenartikelen, geen social media. En na dat toernooi in Madrid besloot ik ook WhatsApp van m’n telefoon te gooien. De berichtjes bleven maar binnenstromen, en ik ben iemand die ook iedereen netjes wil antwoorden. Lief dat ze aan me dachten, maar het kostte uiteindelijk te veel tijd en energie. Wat voor mij werkte: m’n kring en m’n leven klein houden.’
‘Op de een of andere manier wende ik wel aan m’n nieuwe status, ondanks dat het niet bij m’n karakter paste. Ik had er niet per se moeite mee. Ik besefte wel dat ik meer een voorbeeldfunctie had, op straat lette ik een beetje op, ik werd wat behoudender, maar het veranderde mij niet als persoon. Dat komt doordat m’n familie en mensen om me heen mij met beide benen op de grond hielden. Dat hebben ze eigenlijk altijd al gedaan. Sommige sporters willen alles groter, houden juist van de aandacht, maar dat is nooit aan mij besteed geweest.’
‘Waar ik wel snel gewend aan raakte: het luxeleven. Je reist de wereld over, komt in vijfsterrenhotels en de mensen op de toernooien proberen je op je gemak te stellen. Wat dat betreft leefde ik in een vreemde, parallelle wereld. Mijn man Remko zei altijd: ‘besef dat je nu in een bevoorrechte positie zit, je moet dit niet normaal gaan vinden’. Probeer maar eens met beide benen op de grond te blijven, en niet verwend te raken. Dat kan best wel lastig zijn. Ik zag dat ook wel aan sommige meiden, die zich als diva’s gingen gedragen. Zelf dacht ik weleens bewust terug aan het begin van mijn carrière, waarin ik weinig geld had en in vieze budgethotels sliep om kosten te besparen.’
‘Wat ik het moeilijkste vond aan mijn bekendheid was dat mensen mij alleen maar aanspraken om m’n tennisprestaties. Het ging áltijd alleen maar over tennis, nooit over mij. Dan kwam ik op een verjaardag, of bij vrienden, en dan hadden ze het over m’n resultaten. Zelfs in de supermarkt zeiden mensen weleens: ‘oh, lig je er al zo vroeg uit? Gaat het wel goed met je?’ Terwijl het gewoon prima ging. Het tennisleven is er een van ups en downs: je kunt niet elke week de finale halen. Het is belangrijk om daar je geluk niet van af te laten hangen.’
‘Soms kreeg ik weleens opmerkingen: ‘die is veranderd zeg’. Omdat ik vaker nee moest zeggen. Dat vond ik nooit echt eerlijk. Eigenlijk wil ik nog steeds het liefst iedereen te vriend houden, maar dat lukt natuurlijk niet. Wat dat betreft snap ik wel in welke storm Naomi Osaka terecht is gekomen. Zij heeft met die Grand Slam-titels zóveel aandacht gekregen, zowel in de VS als in Japan. Ze is jong, ze moet altijd maar presteren, iedereen wil wat van haar. Dat is natuurlijk heel heftig.’
‘Wat je als toptennisser moet hebben om te slagen? Het is een combinatie. Bij mij was het een kwestie van fysiek heel goed zijn, en daarna vertrouwen krijgen. Als je vertrouwen hebt, denk je niet na. Dat gebeurde in m’n beste jaren: ik gíng gewoon. Ik raakte in een flow, werkelijk alles ging vanzelf. En zodra ik ging nadenken, ging het mis. Maar daar heb ik op een bepaald moment ook iets in geleerd: praat over je gevoel. En geloof me, daar was ik héél slecht in. Ik wilde eigenlijk alles lekker voor mezelf houden. Daarom is het belangrijk om mensen in je team te hebben waartegen je werkelijk alles kunt zeggen.’