In een serie artikelen spreken of portretteren we sporters en begeleiders over de invloed van topsport op de mentale gesteldheid. Bouke de Boer zit al vijftig jaar in de topsportbegeleiding en werkt als oprichter van trainingsinstituut NTI NLP met onder meer neurolinguïstisch programmeren. ‘Een sporter in disbalans zal nooit lang kunnen presteren op het hoogste niveau.’
‘Er bestaat geen correlatie tussen topsport en psychische problematiek. Wél ligt er een direct verband tussen het ervaren van hoge druk en mentale problemen. Dat zie je overal: in het bedrijfsleven, nu met corona heb je het in de zorg, in veel relaties en natúúrlijk zien we het ook terug bij topsporters. Waar het misgaat? Even simpel gezegd, en dat zie ik niet alleen bij topsporters: mensen kunnen vaak niet goed naar binnen kijken, wijzen naar anderen als er iets gebeurt wat hen niet uitkomt. Ik noem dat het projecteren van je eigen onvermogen op anderen, waarmee je jezelf uiteindelijk vastdraait.’
‘Als mental coach probeer ik sporters nieuwe inzichten mee te geven, zodat ze zichzelf beter leren kennen en weer in balans komen. Marco van Basten schrijft in zijn boek Basta over zijn faalangst, die hij mogelijk heeft meegenomen uit zijn jeugd. Die faalangst kwam terug tijdens zijn trainerscarrière. Hij maakte bij mij kennis met neurolinguïstisch programmeren, een methode waarbij je je vaste denkpatronen bewust aanpast en buiten het gebaande pad leert denken. Uiteindelijk nam hij als trainer volledig de verantwoording voor zijn falen. Het maakt hem alleen maar een sterker mens. Ik vind Van Basten een prachtig voorbeeld van iemand die bereid is geweest om naar zijn eigen persoonlijke proces te kijken. En wat ik zei: dat is vaak niet de grootste kwaliteit van coaches en topsporters of oud-topsporters.’
‘Ik kom heel veel sporters tegen die hun identiteit alleen hebben ontleend aan hun sport, en verder niks. Net zoals heel veel mensen zich vereenzelvigen met hun beroep. Krijgen die topsporters een paar tikjes, dan vinden ze zichzelf niet meer de moeite waard. Wat ga je doen als je niet van jezelf houdt? Dan ga je dingen buiten je zelf zoeken, ervoor zorgen dat je in ieder geval voor de buitenwereld de moeite waard bent. Mooie vrouwen, drank, drugsgebruik, ga zo maar door. En uiteindelijk loop je tegen een mentale muur op.’
‘Een sporter in disbalans zal nooit voor een lange periode kunnen presteren op het hoogste niveau. Voor mij is het zaak om topsporters op het juiste pad te houden. Daarvoor werk ik bijvoorbeeld met ademhalingsoefeningen, maar ik laat ze ook kennismaken met traumawerk en systemisch werken. De hamvraag: door welke ‘systemen’ wordt je gedrag beïnvloed? Je familie is zo’n systeem, maar ook het team waarvoor je uitkomt, je sociale omgeving of je relaties. Zo werk ik veel met voetballer Stefan de Vrij, die tijdens zijn carrière enorm in zichzelf investeert. Als we kijken naar zijn achtergrond, dan is hij een echte moederszoon, rustig en stil. Omdat hij minder makkelijk kon omgaan met mannelijke agressievormen, was een van zijn leerpunten om van zich af te bijten. Want dat heb je nodig in het topvoetbal.’
‘Het systemische stuk is wat je onbewust meekrijgt, bijvoorbeeld tijdens je jeugd. Wat ik sporters op de niveaus van communicatie wil meegeven, is dat je uiteindelijk méér bent dan alleen je vaardigheden en gedragingen. Op die laag zit namelijk alleen ons doen. Ons zijn bevindt zich op een heel ander niveau: het niveau van waarden, overtuigingen, identiteit en spiritualiteit. Daar moet je aan zien te werken.’
‘En daarmee kom ik terug op het thema ‘naar anderen wijzen’. De enige oplossing om verder te komen als mens en als sporter, is om de reis naar binnen te maken. Jezelf vragen stellen: zijn mijn overtuigingen wel zo functioneel? Het feit dat je misschien olympisch kampioen of wereldkampioen bent geworden is prachtig, maar wellicht van korte duur. Nee, het ultieme streven is om altijd te kijken naar het persoonlijke proces wat je doormaakt. Verbeter jezelf als mens, en dan zul je ook minder snel tegen een muur oplopen als sporter.’
Meer weten over de methodes en trainingen van Bouke de Boer? Kijk dan op zijn website boukedeboer.nl